به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، در نخستین روز هفته وحدت و در آستانه روز شعر و ادب فارسی، نشست تخصصی بررسی کتاب ماندگار «نعت حضرت رسول ‌اکرم(ص) در شعر فارسی» اثر زنده‌یاد سید ضیاءالدین دهشیری، عصر دوشنبه 26 شهریور با حضور جمعی از استادان تاریخ و ادبیات و شاعران آئینی، در سالن جلسات‌ کتابخانه مرکزی پارک شهر تهران برگزار شد.

در ابتدای این جلسه که به همت محافل ادبی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برقرار شد، مهدی امین‌فروغی، پژوهشگر تاریخ، فرهنگ و ادبیات با ابراز تأسف از غفلتی که در بزرگداشت پیامبر اکرم(ص) در طول سال صورت می‌گیرد، تصریح کرد: این کتاب، نخستین اثری است که اختصاصاً درباره نعت پیامبر اعظم(ص) به تبع رسیده و هر کس دیگری بعد از آن، هر کاری مشابهش انجام داده پیرو این کتاب است. رسول اکرم(ص) شعر نمی‌سرود ولی اشعاری را به ایشان منسوب کرده‌اند که برخی آن را صحیح نمی‌دانند. با این حال کتابی جاودان را برای ما آورده است که در قله متون ادبی قرار دارد. ایشان شعر نمی‌سرود ولی شعر در زندگی‌اش جاری بود به‌طوری که اطرافیان پیامبر در نعت ایشان اشعاری را سرودند.

وی افزود: نخستین شخص، جناب آمنه بنت وهب، مادر رسول الله(ص) است که وقتی حلیمه سعدیه ایشان را با خود از مکه می‌برد، اشعاری را با این مضمون می‌سراید و می‌گوید: «این پسر را به خدا می‌سپارم تا از خطرها در امان باشد تا زمانی که ببینم قد کشیده و بزرگ شده‌ است و بار نیکی‌ها را به دوش می‌کشد و سعادتمندانه گام برمی‌دارد.» در جای دیگر آمده است که خواهر حضرت در کودکی هنگامی که با هم بازی می‌کردند اشعاری به این مضمون می‌گفت: «خدایا! محمد(ص) را برای ما حفظ و دشمنانش را نابود کن و به او عزت جاودان بده.» جناب ابوطالب هم ابیات و اشعار بسیاری دارد و اعلامیه مشهوری درباره پیامبر اکرم(ص) از او نقل‌شده که مفصل به مدح ایشان پرداخته‌ است. از حضرت خدیجه کبری(س) هم در وصف نبی مکرم اسلام(ص) مدیحه‌ها و عاشقانه‌هایی داریم. در نقلی آمده که پیامبر در سفری تجاری به شامات رفته بودند و در بازگشت تأخیر کردند. حضرت خدیجه(س) روزها به بلندی می‌آمدند و به افق خیره می‌شدند و منتظر بودند تا کاروان سر برسد. وقتی کاروان رسید، پیامبر پشاپیش کاروان می‌آمد و چهره ایشان از شدت آفتاب سوخته بود. حضرت خدیجه(س) در شعری به این مضمون می‌فرماید: «حبیب من از سفر می‌آید در حالی که صورتش سوخته و من تعجب می‌کنم که خورشید چگونه صورت او را بوسیده در حالی که خورشید و ماه در یک‌جا با هم قرار نمی‌گیرند.»

این پژوهشگر ادبی تصریح کرد: در هر صورت گذشته نعت نبوی به زمان حیات حضرت بازمی‌گردد؛ البته که شاعرانی اشعاری را هم پیش از ولادت ایشان سروده‌اند. پس از خاندان پیامبر اکرم(ص)، شاعران دیگری همچون حسان بن ثابت به مدح ایشان پرداختند. حسان در شعری می‌گوید: «من زیباتر از تو هیچ وقت ندیدم و هیچ زنی زیباتر از تو نزائیده است؛ تو از همه زشتی‌ها و بدی‌ها مبرا هستی و گویی تو را بری از هر عیبی آفریده‌اند.» دیگر شاعران هم امثال کمیل بن زید و دعبل خزائی بودند ولی در قرون جدیدتر، از قرن چهارم مدح رسول خدا(ص) را در آثار فردوسی و کسائی مروزی تا الآن می‌بینیم. اما شاهکار این کتاب که تا الآن مهجور بوده است، ترکیب‌بندی از کمال‌الدین عبدالرزاق است که شاعرانی همچون خاقانی، عطار و نظامی تحت تأثیر این ترکیب‌بند قرار گرفته بودند. این شعر با این بیت آغاز می‌شود: ای از بر سدره شاهراهت/ وی قبّه عرش تکیه‌گاهت ... .

در ادامه، علیرضا قزوه، شاعر و مدیر دفتر شعر و موسیقی سازمان صدا و سیما با اشاره به خاطره جمع‌آوری کتاب شعری با نام «صاحب‌دل»، که مجموعه رباعی‌های ۴۰ نفر از شاعران معاصر در وصف پیامبر اکرم(ص) است، افزود: شبی را در سالهای ۷۰ یا ۷۱، با استاد مهرداد اوستا در سفر ارومیه بودم و از ایشان پرسیدم بهترین شعر ادب فارسی به نظرشان کدام است؟ ایشان گفتند: آنچه الآن در ذهنم هست، بیتی از امیرخسرو دهلوی در مدح رسول خاتم(ص) است که می‌گوید: چنان برهم زنی هنگامه صحرای محشر را/ که طومار شفاعت در کف پیغمبران گم شد.

قزوه همچنین در ادامه، شعری را که در استقبال این بیت سروده بود قرائت کرد.

در ادامه رضا بیات، پژوهشگر و استاد ادبیات فارسی در سخنانی کتاب «نعت حضرت رسول اکرم(ص) در شعر فارسی» را اولین اثر در این زمینه، بسیار فاخر و حتی بهتر از نمونه‌های مشابه بعد از خود دانسته و اذعان داشت: باید به این نکته توجه کرد که این کتاب در دوره پهلوی تألیف شده و همزمان است با دوره‌ای که سعی می‌شد از ادبیات تقدس‌زدایی صورت بگیرد و این نگاه هنوز هم در دانشگاه‌های ما بیان می‌شود که صحیح نیست؛ درحالی که وجود مفاهیم دینی در ادبیات و فرهنگ ما کاملاً تاریخی است و ریشه در گذشته ما دارد. وقتی فرهنگ یک جامعه‌ای دینی است، اساساً هر فعلی نفیاً و اثباتاً دینی به حساب می‌آید. اما کم‌کم از مقطعی، کارهای بزرگی در گردآوری و انتشار اشعار توحیدی، نبوی و علوی توسط بزرگانی همچون محمود شاهرخی و مشفق کاشانی برای مقابله با این جریان اتفاق افتاد ولی الآن دیگر باید با روشی دیگر به استقبال ادبیات دینی رفت.

وی افزود: به این خاطر که در این زمان، دیوان‌ها و اشعار به‌راحتی در دسترس قرار دارند و کاری که باید صورت بگیرد مقابله با تحریف محتوای آنهاست. قبل از انقلاب تعداد مقالات و پایان‌نامه‌ها درباره ادبیات دینی تنها ۶ مورد بوده و کارها خیلی مختصر بوده است. اما پس از انقلاب اسلامی اوضاع بهتر شده و ظرف ۷-۸ سال، این قبیل کارها به شدت رشد کرد و هنوز هم جای کار دارد. اینکه با نگاهی تاریخ‌مند و جریان‌شناسانه به سیر ادبیات دینی و مقابله با آن نگاه کنیم بسیار مهم است.

پس از این؛ قادر طراوت‌پور، سیدمسعود علوی و الهام نجمی در وصف حضرت رسول(ص) اشعاری را قرائت کردند.

محمود مطهری‌نیا، استاد دانشگاه و پژوهشگر فرهنگ و تاریخ اسلام هم در این مراسم با اشاره به کمرنگ شدن زبان فارسی در کشورهای شبه‌قاره هند به واسطه استعمار انگلیس، ادامه داد: مردم هند و پاکستان امروز حتی از زبان اردو هم استفاده نمی‌کنند. ما در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که جنایت‌کاران دنیا برای جنایت‌هایشان پیوست فرهنگی دارند. واقعه یازده سپتامبر توسط خود آمریکایی‌ها انجام شد ولی آن را به اسم مسلمانان تمام کردند و این با کار رسانه‌ای و فرهنگی انجام شد. این ضدیت با اسلام بعد از انتشار کتابی درباره زندگی رسول خدا(ص) توسط یک راهبه مسیحی به نام کاترین آرمسترانگ و توزیع و فروش وسیع کتابش در غرب شکسته شد.

وی افزود: در اجراهای مشابه سرود «سلام فرمانده» در جهان اسلام، عبارت «سلام یا مهدی(عج)» اشاعه پیدا کرد و در دنیا سؤال شد که او کیست؟ این مجموعه اشعار آیینی ما یک گنجینه‌ای است که در ۵۰ سال گذشته رشد داشته است. دنیای ما تشنه است ولی درباره این حجم از آثار تولیدشده، مخاطب‌شناسی نمی‌کنیم. عده‌ای از مردم هستند که حاضرند مطالب را دریافت کنند و حتی برای آن پول خرج کنند ولی ما نسبت به آنها بی‌توجه هستیم. غیر از رشته ادبیات ‌فارسی، رشته‌های دیگر هم باید به کمک ادبیات بیایند تا با شناخت مخاطب و ابزارها گسترش دهیم. زبان‌ فارسی را که با تغییر موازنه دنیا دور افتاد، می‌تواند ظرفیت و قدرت گذشته خود را پیدا کند و فقط نیاز دارد به اینکه ما خودمان را باور کنیم.

در خلال صحبت‌های او، علیرضا قزوه نیز با ذکر نکته‌ای اذعان داشت: کتاب‌هایی با عنوان رسول ما، علی ما و حسین ما در هند چاپ شده که به اشعار شاعران آن خطه درباره حضرات معصومین(ع) می‌پردازد و حدود ۴۳۵ شعر از شعرای هندو از ۴۰۰ سال گذشته تا الآن به زبان‌های اردو، هندی و فارسی در وصف پیامبر اکرم(ص) شعر سروده‌اند.

در این مراسم فریبا یوسفی، قادر طراوت‌پور، سیدمسعود علوی، الهام نجمی،  سمانه رحیمی، منصوره محمدی و همچنین هستی کامیاب، فاطمه و علی صالح‌محمدی از دانش‌آموزان عضو محفل ادبی جوانه‌ها در مدح حضرت محمد مصطفی(ص) اشعاری را قرائت کردند.